Çeşitli nedenlere bağlı olarak tahakkuk ve tahsilat yönünden düşüş gösteren vergi gelirlerindeki azalmayı telafi etmek isteyen hükümetin, Tansu Çiller hükümeti döneminde çıkarılıp, uygulamaya konulan Ekonomik Denge Vergisi’nin bir benzeri olan Net Aktif Vergisi adı altında yeni bir vergi türünü çıkarıp uygulama amacında olduğu ilgili çevrelerde dile getirilmeye başlandı.

Covid-19 virüsünün piyasalara etkisi ile azalan tüketim vergileri ve üretim düşüşü nedeniyle, üretime bağlı vergi gelirleri azalışlarının giderilmesi için yeni bir vergi arayışı içinde olan bakanlık bürokratlarının bu konuda yoğun çalışma içinde olduğu mali çevrelerde ifade ediliyor. Alternatifler içerisinde gümrük vergisi, ek gayrimenkul ve ek motorlu taşıtlar vergisinin de artırılması söylentisi var.

Net Aktif Vergisi gibi bir verginin çıkarılıp uygulamaya konulması, şirketleri finansal açıdan zora sokacak ve şirket batışının yolunu açacak bir uygulama niteliğini taşımaktadır. Buna karşın ülkemizde ekonomik faaliyetler açısından ciddi bir finansman sorunu olduğunun da altını çizmek gerekir.

Ekonomik krizden kurtulmanın yolları, vergi ve para politikaları olmamalı bunlar palyatif tedbirlerdir. Kalıcı tedbir olarak mutlaka reel ekonomiye yani üretim ekonomisine güç kazandırılmalıdır. Alınacak tedbirlerin başında; büyük bir karadelik haline gelen yap işlet devret projelerinde anlaşarak sözleşmelerin feshine gitmek, ithal ikame politikalara dönmek, IMF ile anlaşmak, katma değeri yüksek geometrik genişleyen yazılım gibi sektörlere yönelmek, bu sektörleri desteklemek, ARGE yatırımlarını desteklemek, ihracat gücü yüksek mal-hizmet üretimini artırmak, uluslararası ekonomik çevrelerde rekabet gücü elde etmek,yatırım stokunu eritmek, adaleti tesis etmek, turizmin yanında eğitim, sağlık, yaşlı ve engelli bakımı gibi yabancıya hizmet satar hale gelmek, tarım ve hayvancılığı özendirmek, gerekiyor.

Bu sayılanları gerçekleştirmek suretiyle ekonomiyi güçlendirmek yerine ekonomiyi olumsuz yönde etkileyecek ek vergilerle krize çare aramak rasyonel bir davranış değil kolaycılıktır.

Eğer Net Aktif Vergisi çıkarsa, baz alınacak olan 2019 sene sonu bilanço ve gelir tablosu olacak. Net Aktif Vergisi’nin mükellefleri, bilanço veya işletme hesapları esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri ve serbest meslek erbapları olacaktır.

Bu kişi veya kurumların 2019 yılı hesap dönemi sonu itibarıyla bilançolarında yer alan net aktifleri ile 2019 yılı hesap dönemi gayri safi hasılatlarından daha çok vergi tahakkuk edeni bu verginin hesabında esas alınacaktır.

Net Aktif Vergi oranı, net aktif değerler üzerinden alındığında %5, gayri safi hasılat üzerinden alınacak olur ise, serbest meslek erbabında %5, diğer mükelleflerde %1 olarak öngörülmektedir. Bu hesaplamada; varlıkların net değeri veya gayri safi hasılata uygulanarak bulunan tutarlardan yüksek olanı verginin tarhına esas kabul edilecektir. Ancak bu vergi, beyan edilen matrahlar ne olursa olsun, 20.000 TL’den az olamayacaktır.

Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi mükellefleri ile diğer finans kurumlarında bu vergi, yalnızca net aktifleri üzerinden hesaplanacak. Bu hesaplamada bankaların, sigorta şirketlerinin ve diğer finans kurumlarının net aktif değerlerinin yüzde ellisi esas alınacak.

Net Aktif Vergisi’nin beyan edilmesi, tarh ve ödenmesi kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay içinde verilecek beyannamelerle beyan edileceği ve 4 eşit taksitte ödeneceği ön görülmektedir.Bu konudaki çalışmaların Haziran 2020 ayında tamamlanıp uygulamaya konulacağı işaret ve mesajları da alınmaktadır.

Sonuç itibariyle şunu söyleyebiliriz ki; Tansu Çiller hükümetinin sonunu getiren uygulamalardan biriside Ekonomik Denge Vergisi idi. Getirilip uygulamaya konulduğu takdirde Net Aktif Vergisinin de mevcut hükümeti zor duruma sokacağını söyleyebiliriz.