Bütün dünya Covid-19 aşısının piyasaya çıkmasını bekliyor. Herkesin merak ettiği ise aşının gerekli korumayı sağlayıp sağlamadığı.

Bu konuda söz söylemeden önce aşıların üretim sürecine bakmakta fayda var. 

Belirli bir hastalığa karşı spesifik koruma sağlamak üzere tasarlanmış biyolojik maddeler aşı olarak tanımlanır. 

Bir aşı, yirmiye yakın klinik test gerektirmekte, geliştirilmesi 15-20 yıl sürebilmektedir. Yeni bir üretim zinciri oluşturmak ve nitelendirmek en az 5 yıl sürebilir. Tek bir biyolojik üretim alanının ortalama maliyeti konumuna ve ürüne bağlı olmakla birlikte, 100 milyon ila 600 milyon dolar arasında değişmektedir.

Aktif bağışıklık için kullanılan aşıların en eski ve temeli sayılan geleneksel aşılar; canlı zayıflatılmış (atenüe), inaktif (ölü) ve inaktif toksin (toksoit) aşılardır ve bu aşılarda organizmanın tümü kullanılmaktadır. 

Bağışıklık sistemini geliştirmek için virüsün protein yapısını taklit eden veya hücreye girişini engelleyecek moleküler aşılar veya doğada var olan koruyucu etkili maddelerin kullanıldığı aşılar gelecekte çok daha etkili olacağı düşünülmektedir.

Enfeksiyona sebep olan virüsün DNA veya RNA genetik materyalinin kısmen kullanıldığı M-RNA veya bu genetik materyalin bir kısmının başka bir virüs içine yerleştirilerek üretilen Viral Vektör yeni teknolojik aşıların daha güvenilir olduğu düşünülmektedir.

Covid-19’un ortaya çıkmasından bu yana 1 yıl geçti.

Bu süre içinde virüsün tespit edilmesi, sebep olduğu enfeksiyon ve genetik yapısının deşifre edilmesi 4-6 ay gibi zaman almıştır. Geriye kalan 6 ayda da aşı geliştirildi.

Bir aşının geliştirilme süreci yıllar sürmesine rağmen Covid-19 için oldukça kısa zaman diyebiliriz.

Ebola virüsü 1976’da ortaya çıktı, 2019’da aşısı onaylandı.

Sars virüsü 2002’de ortaya çıktı, aşısı henüz bulunamadı.

Mers virüsü 2012’de ortaya çıktı, aşısı henüz bulunamadı.

Hiv virüsü 1980’dw ortaya çıktı, aşısı henüz bulunamadı.

Piyasaya çıkacak Covid-19 aşıların üreticileri, üretim teknikleri, etki oranı ve fiyatı şu şekilde.

ABD – Almanya üretimi Biontech / Pfizer: M-RNA, %95 etkili, $60

ABD üretimi Moderna: M-RNA, %92 etkili, $39

İngiltere üretimi Oxford / Astra Zeneca: Viral vektör, %79 etkili, $6

Rusya üretimi Sputnik V: Viral vektör, %92 etkili, $20

Çin üretimi Sinovac / Coronavac: Viral vektör, %97 etkili, $60

2 doz aşının ortalama $40 olduğunu ve dünya genelinde 2,5 milyar kişimin ilk etapta aşılanması gerektiğini düşünürsek $100 milyarlık bir paradan bahsetiyoruz.

Aşının kesin koruyucu etkisinin olmayacağı, aşı olduğu halde vücuttaki antikorların bir süre sonra azalıp koruyucu etkisini yitireceği, aşı olunsa bile hastalığa yakalananların kolaybatlatacağı, grip aşısı gibi her yıl tekrarlanması gerektiği bilim insanları tarafından dile getiriliyor.

Dünya ölüm ortalaması %3,5 olan Covid-19 aşısı koruyucu olmaktan uzak olduğu düşünülebilir.

Covid-19 aşısının 1 yılda geliştirilip 5 ayrı ülkenin eş zamanlı olarak piyasaya sürmesi tamamen ekonomik büyüklükten ibarettir. Aşı üretme kapasitesi olan ülkeler bu yarışta geri kalmak istememişler, pastadan pay alma peşine düşmüşlerdir. 

Küresel ölçekte korku salınmış ardından umut satıcılığına dünülmüştür.

Bu değerlendirme Covid-19’un ciddi bir hastalık olduğu gerçeğini değiştirmez.

Kişisel koruma tedbirlerinden asla vazgeçilmemelidir.